Khai sáng là gì? Sự khai sáng là như thế nào?

Khai sáng là gì? Sự khai sáng là như thế nào?

 

Khai sáng là gì? Vị thành niên là gì? Bài viết dưới đây sẽ tổng hợp câu trả lời cho các câu hỏi của bạn xoay quanh khái niệm “khai sáng”, hãy tập trung đọc nhé vì đề tài này cũng hơi “nhức đầu” một chút đó!

 

Khai sáng là gì?

 

Khai sáng dịch ra tiếng Anh là “enlightenment”. Theo Immanuel Kant, triết gia người Đức, khai sáng là sự thoát ly của con người ra khỏi tình trạng vị thành niên do chính con người gây ra.

 

Vị thành niên là gì?

 

Vị thành niên là sự bất lực không thể vận dụng trí tuệ của mình một cách độc lập mà không cần chỉ đạo của người khác. Tình trạng vị thành niên này là do chính bản thân mình gây ra, một khi nguyên nhân của nó không phải do sự thiếu sót trí tuệ, mà do sự thiếu sót tính cương quyết và lòng can đảm, không dám tự mình dùng trí tuệ phục vụ cho mình mà không cần đến sự chỉ đạo của người khác. Hãy có can đảm tự sử dụng trí tuệ của chính mình – đó chính là phương châm của khai sáng.

 

Tại sao một phần lớn số người vẫn thích lưu lại trong tình trạng vị thành niên sau khi thiên nhiên đã giải phóng họ ra khỏi sự chỉ đạo ngoại lai (naturaliter maiorennes)? Tại sao một số người khác lại dễ dàng ném mình giao phó bản thân cho người đỡ đầu? Đó là do sự lười biếng và hèn nhát. Ở trong tình trạng vị thành niên thật thì thật là khỏe! Tôi có một quyển sách, quyển sách ấy có trí tuệ thay tôi, tôi có một người đỡ đầu linh hồn, người ấy có lương tâm giùm tôi, tôi có một bác sĩ, bác sĩ chẩn định sự ăn kiêng cho tôi… và như thế, tôi khỏi phải lo lắng cho chính mình. Tôi không cần phải suy nghĩ bận tâm, nếu tôi trả tiền, người khác sẽ thay tôi lo mọi chuyện phiền não.

 

Như thế thật là khó khăn cho con người khi muốn tự mình gắng sức vươn lên để thoát ra khỏi tính vị thành niên hầu như đã trở thành một bản tính tự nhiên cho mình. Người ấy lại còn yêu thích tính vị thành niên và thật sự không còn khả năng để tự sử dụng trí tuệ của mình, bởi vì họ chưa bao giờ làm thử việc này. Việc lạm dụng sự giám hộ là xích chân của con người, chiếc xích cột con người vào tính vị thành niên dai dẳng vĩnh viễn. Thật khó để vứt bỏ nó đi vì họ không quen với tự do. Chỉ có một số ít người thành công trong việc tự giải phóng mình khỏi tình trạng vị thành niên qua sự thao luyện tinh thần và tạo ra những bước đi vững chãi.

 

Tuy nhiên, công chúng tự khai sáng chính mình thì dễ dàng hơn, thực vậy, chỉ cần cho họ tự do, thì khai sáng là điều không thể tránh khỏi. Sẽ luôn có một số ít những nhà tư tưởng độc lập trong số những “người giám hộ” tự phong của đám đông. Họ có thể tìm cách thoát khỏi chiếc xích giám hộ, họ sẽ đề cao giá trị con người và bổn phận của con người về suy nghĩ cho chính mình. Sau đó họ có thể bắt những người từng giám hộ họ phải phục tùng. Điều đó cho thấy sự độc địa của thành kiến, rốt cục, chúng ta sẽ trả thù những người giám hộ trước đây của chúng ta hay những người kế thừa họ. Do đó một công chúng chỉ có thể khai sáng một cách chậm chạp. Một cuộc cách mạng có thể chấm dứt một chế độ độc tài cá nhân hoặc ách áp bức tham tàn bạo ngược, nhưng không bao giờ thật sự cải cách được những lối suy nghĩ. Những thành kiến khác sẽ hoạt động thay cho các thành kiến cũ, dẫn lối cho đám đông không suy nghĩ.

 

Khai sáng đòi hỏi gì?

 

Cuộc khai sáng không đòi hỏi gì khác ngoài tự do – và cái được gọi là “tự do” là điều vô hại nhất trong mọi điều vô hại: tự do khiến công chúng sử dụng lý trí của họ trong mọi vấn đề. Thế nhưng tôi lại nghe thấy tiếng kêu gào từ mọi phía: “Không được cãi!” Các sĩ quan nói: “Không được cãi, tập đi!” Nhân viên thu thuếnói “Không được cãi, nộp đi!” Mục sư: “Không được cãi, hãy tin!” Chỉ có một nhà cai trị trên thế giới nói: “Cãi bao nhiêu tùy thích, nhưng hãy tuân lệnh!” Chúng ta thấy sự hạn chế tự do ở khắp mọi nơi. Nhưng sự hạn chế nào có hại cho khai sáng? Sự hạn chế nào là vô hại, và sự hạn chế nào thúc đẩy khai sáng? Tôi trả lời: việc công chúng sử dụng lý trí của chính họ phải được tự do trong mọi thời gian, và chỉ riêng điều này là có thể mang khai sáng đến cho loài người.

 

Điểm chính yếu nhất của khai sáng là con người thoát ra khỏi tình trạng vị thành niên tự áp đặt. Chỉ có người không lười biếng và hèn nhát, người không sợ bóng tối, không sợ tự do mới tự khai sáng được cho chính mình.